Αιτίες της ελαιοκομικής κρίσης

Διαβάστε το κείμενο του κ. Θανάση Μαυρούλη για την κρίση των τιμών στο ελαιόλαδο και συγκρίνετε την επιχειρηματολογία του με τις "μπούρδες" που εκσφενδονίζουν οι Πρόεδροι των Ενώσεων.

Αιτίες της ελαιοκομικής κρίσης

Για τέταρτη συνεχή χρονιά οι τιμές ελαιολάδου στην παραγωγή παραμένουν καθηλωμένες σε επίπεδα που δεν καλύπτουν το κόστος παραγωγής. Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Ακόμη και στην Ιταλία όπου οι τιμές στην παραγωγή ξεπερνούν κατά το 25-27% τις ελληνικές και άνω του 33% τις ισπανικές. Η Ιταλία είναι όμως ελλειμματική και ταυτόχρονα εξαγωγική χώρα.

Τα πλεονάσματα της Ισπανίας και της Ελλάδας καταλήγουν στην διεθνή αγορά κατανάλωσης. Η διεθνής κατανάλωση όμως δεν παρουσιάζει πτώση του μέσου όρου της κάθε τετραετίας που αποτελεί το στατιστικό σημείο αναφοράς του τομέα. Το ενάντιο, παρουσιάζει αύξηση αυτής της παραμέτρου του 1-1,5 % περίπου. Και με προοπτική η τάση αυτή να συνεχιστεί. Κι αυτό για δυο βασικούς λόγους: 

Πρώτο, γιατί ενώ η Δύση είναι σε κρίση οι μεγάλες τρίτες χώρες σε φάση ανάπτυξης (όπως οι ασιατικές, η νότια Αμερική και η Ρωσία) με το 60-70 % του παγκόσμιου πληθυσμού παρουσιάζουν μια ραγδαία άνοδο του μέσου βιοτικού επιπέδου τους και δεύτερο γιατί η κατανάλωση του ελαιολάδου, προϊόν με άριστα διατροφικά χαρακτηριστικά, σε παγκόσμιο επίπεδο αντιπροσωπεύει μόνο τα 2,5% της συνολικής κατανάλωσης λιπαρών ουσιών.

Παράλληλα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι τα τελευταία χρόνια ο βασικότερος ανταγωνιστής του ελαιολάδου στην κατανάλωση (η ομάδα των κυριότερων σπορέλαιων), παρουσίασε αύξηση των τιμών στην παραγωγή λόγω της αύξησης των καυσίμων και της επίσης αυξημένης χρήσης τους στην παραγωγή βιοκαυσίμων. Η άνοδος αυτή των τιμών των σπορέλαιων δεν επηρέασε καθόλου τις τιμές του ελαιολάδου στην παραγωγή οι οποίες λιμνάζουν σ’ όλες τις ελαιοπαραγωγικές χώρες.

Η αιτία αυτής της κατάστασης πρέπει λοιπόν να αναζητηθεί κατά κύριο λόγο στην παραγωγή η οποία υπερκαλύπτει την κατανάλωση παρ’ όλο που αυτή είναι σε αύξηση. Στην υπερπαραγωγή!

Πράγματι την δεκαετία 2000-20010 η παγκόσμια παραγωγή λαδιού πέρασε από του 2.535.000 τόνους στους 2.967.000 τόνου (αύξηση 17%).Την τελευταία τετραετία όμως η μέση ετήσια αύξηση ήταν του 2,5 %.

Σημαντικά αρνητικό ρόλο για τους παραγωγούς παίζει και η εμπορία χύμα που χαρακτηρίζει σε μεγάλο βαθμό την ευρωπαϊκή ελαιοκομία. Η μορφή αυτή εμπορίας συμβάλει στο να μείνει ακάλυπτο το υψηλό κόστος παραγωγής του λαδιού μεταφέροντας το μεγαλύτερο μέρος της προστιθέμενης αξίας του στις επόμενες φάσεις εκμετάλλευσής του: της εμφιάλωσης και της διανομής.

Η αύξηση της παραγωγής δεν είναι όμως ομοιόμορφη. Μαζί με την αύξηση της ευρωπαϊκής παραγωγής (ιδιαίτερα Ισπανίας και Ελλάδας) αυξάνει πιο πολύ (ποσοστιαία) η παραγωγή των μη ευρωπαϊκών χωρών: της Αργεντινής, της Αυστραλίας, του Μαρόκου, της Τυνησίας, της Τουρκίας, κ.α. Η πίεση της παραγωγής αυτών των χωρών στις διεθνείς αγορές θα αυξηθεί σημαντικά στο μέλλον σε βάρος των ευρωπαϊκών εξαγωγών.

Σημαντικό ρόλο παίζει το γεγονός ότι η αύξηση της παγκόσμιας κατανάλωσης γίνεται τροφοδοτώντας τις νέες αγορές με λάδι χαμηλής ποιότητας για την εξασφάλιση μεγαλύτερων εμπορικών περιθωρίων δεδομένου ότι οι καταναλωτές των νέων αγορών δεν είναι σε θέση να εκτιμήσουν τις ποιοτικές διαφορές. Η στρατηγική αυτή ευνοεί τα ποιοτικά χαμηλότερα λάδια και τα πιο φτηνότερα. Δηλ. τα Ισπανικά. Δεν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια οι ισπανικές εξαγωγές διευρύνθηκαν περισσότερο από τις ιταλικές. Ευνοεί όμως και την διεύρυνση των εντατικών και αρδευόμενων ελαιώνων υψηλής πυκνότητας για την μείωση του κόστους αλλά και της συμπίεσης των τιμών στην παραγωγή (στην Πορτογαλία π.χ διατέθηκαν χιλιάδες παραποτάμιων εκταρίων γι αυτού του είδους την καλλιέργεια, το ίδιο στην Ισπανία, ενώ , στην άλλη ακτή, το Μαρόκο προγραμματίζει το διπλασιασμό της παραγωγής του).

Είναι φανερό ότι η τάση αυτή βάζει περισσότερο σε κρίση τους ελαιώνες των προβληματικών και εδαφολογικά και κλιματικά δύσκολων περιοχών σαν την περισσότερη Πελοπόννησο και ιδιαίτερα την Μεσσηνία και την Λακωνία, ως και το μεγαλύτερο ποσοστό ελληνικών ελαιώνων.

Εκτός αν τρυπήσουμε τα βουνά και τους λόφους της Μεσσηνίας, δωρεάν βέβαια, με εκατομμύρια αρτεσιανά σε βάρος του ελάχιστου πόσιμου νερού που διαθέτουμε-

Κι αν είναι αναμφισβήτητο ότι και οι ελαιώνες μας θέλουν ανανέωση και εκσυγχρονισμό άλλο τόσο αναμφισβήτητη είναι και η δυσκολία αύξησης του γεωργικού κλήρου σε μια χώρα σαν την Ελλάδα όπου η τιμή της γης (για έξω αγροτικούς λόγους) απέχει από τις γεωργικές δυνατότητες εκμετάλλευσης τόσο όσο σε καμιά άλλη χώρα της Ευρώπης.

Θανάσης Μαυρούλης